Gabonetan ekonomiaren egoera

Gabonak dira eta jende guztiak gauzak erosi behar ditu eta empresak badakite hori guztia eta berahien ekonomia igo egiten dute estafen bidez, merkealditan gaudela esaten, ekonomia estrategia hau enpresa askok erabili oi dituzte eta badakigunez ez dituzte prezioak jeisten, izan ere 2 ilabete lehenago enpresek prezioa igotzen dituzte, horrela merkalditan ahurreko prezioa eduki dezaketen, horrela herria engeñatuz eta berahiek dirua lortzen dute.


Nire iritziz jendea estafatzea da asunto hau eta ez legoke ondo horrelako estrategiak erabiltzea, gure herriaren kontra horregatik iruditzen zait Komunismoan bezala horrelako gauzak, gobernuak erregulatu egin behrako lituzke, loteria bezalaxe eta horrela sistema ekonomiko justu bat sortzen.

turismoaren igoera españan

TURISMOA ESPAINIAN

 Espainiarrak 64 milioi bidai egin dituzte 2017-ko hirugarren hiruilekoan, 2016-ko hiruileko berdinean baina % 4,9 gehiago. Bidaien helmuga gogokoena berriz ere espainia barruko hiriak eta lurraldeak izan dira;  10 bidaietik 9.

Ahala ere espainiatik ateratzea suposatzen dituen bidaiak ere % 14,4-a igo dira. Datu hauek kontuan hartuta nafarroarrak eta madrileñoak dira gehien bidaiatzen dutenak.







Datuen arabera uztaila eta irailaren artean 57,7 milioi bidaia egon ziren espainia barruan. Bidaia hauek egiten dituzten pertsonen ia erdiak familia edo lagun baten etxean gelditzen dira lotan, ia 26 milioi. Bidaia espainatik kanpo denean berriz, ohikoagoa da hotel edo apartamentu batean gelditzea.

Hirugarren hiruileko honetan egin diren bidaien helmuga gogoko edo errepikatuenak Andalucia, Cataluña eta Valencia izan dira.

Informazioa: https://elpais.com/economia/2017/12/22/actualidad/1513934425_168588.html

krisi Mundiala

Krisi mundialaren faktorea batzuk:
· petroleoaren kostuaren igoera
· Eraikuntzak

Petroleoa: Honen kostua  147 dolar barrileko izatera iritsi da, orain jeisten dago eta 60 edo 70 dolar balio ditu. Petroleoaren prezioa igotzen joanez gero ekonomiak gorabera esanguratsuak ekar ditzake.
Adibidez, fruta garraiatzen duen kamioi batek, gehiago gastatzen badu garraioan, frutaren prezioa igo egingo da eta kontsumitzaileak gero eta diru gutxiago edukiko duenez gastuak murriztuko ditu.


Eraikuntzak: Ekonomiaren motorar eta empleguaren motorra izan zen. Motor honek funtzionatzeaz utzi egin dio, orduan ekonomiaren desazelerazioa gertatzen da, krisia eta langabezia.



http://www.ecobachillerato.com/trabajosecono.htm (horri honetatik atera dut informazioa)

Ekonomia digitala

Ekonomia digitala, Ekonomia berria bezala ere ezagutua, teknologia digital batean oinarritutako ekonomia da. Azken urteotan ekonomia mota hau asko sartu da ekonomia tradizionalean, eta nahiko zaila izaten da beraien arteko desberdintasunak ulertzea.

Ekonomia digitala hiru osagaiez dago osatuta:
     - Negozioen azpiegitura: Teknologia, software, hardware, telekomunikazioei eta  bestelakoei   adierazten da.

     - Negozio elektronikoak: Enpresek online aurkeztutako aplikazio eta online plataformen garapen enpresariala.

     - Merkataritza elektronikoa: Interneten saldu eta erosteko erabiltzen diren negozioak, baita komunikabideentzako.


Ekonomia mota honek talka handia izan du ekonomia osoan, honen ondorioz enpresa tradizional asko ebaluatzen ari dira ekonomia digitalak sortutako aldaketei erantzuteko. Horretaz gai beste enpresa asko beraien burua hobetzen aritu dira aplikazio digital hauen bidez. Alibidez australiako enpresa batek  segunduko 1GBko deskarga ahalbidetzen duen zerbitzua sortu nahi du herriaren %93ak izango duena eskuragarri.



https://es.wikipedia.org/wiki/Econom%C3%ADa_digital

Erabligarritasun marjinaaren legea

ERABILGARRITASUN MARJINALAREN LEGEA

Lege honek baieztatzen du, erabilgarritasunaren kontzeptuaren subjetibitatea eta aldaketa kapazitatea, ekonomian. Unitatearen erabilgarritasunaren eskaintza sujektu bati, unitatea hartu ondoren, jeitsiko da. Hau da, egarria izatean eta ura edatean, urak asetzen zaitu eta uraren erabilgarritasuna gutxitzen da.  Hinbatek diote, gizakiak, erosteko hainbat aukera izatean, erabilgarritasun marjinal handiena duen produktua erosten dutela, nahiz eta beste hainbat produktu prezio berean izan. Erabilgarritasun marjinala hainbat gauzekin erlazionatzen da, produktu horren disponibilitatearekin erlazionaturik dago, edo beste ondasunen erabilgarritasunekin ere erlazionaturik dago, gertakizun honi, "baliagarritasunaren osagarritasuna" deritzo. Lege hau, sozietate kapitelistetan garrantzia handiagoa du. Kontzeptua mikroekonomian ematen da.

http://economipedia.com/definiciones/ley-de-la-utilidad-marginal-decreciente.html

https://www.econlink.com.ar/utilidad/marginal

http://www.eco-finanzas.com/diccionario/U/UTILIDAD_MARGINAL.htm

Ekonomia Zirkularra

Gaur egun gorte ekonomia-sistema lineala da, hau da, lehengaiak atera, produktua produzitu, erabili eta botatzeko egiten ditu. Sistema horrekin segundoro 113 mila milioi kilo zabor produzitzen dira segundoro Espainian. Ba al dago irtenbiderik?

Egia da zaborra birziklatu egiten dela, baina ikerketek diote zaborraren erdia baino gutxiago birziklatzen dugula. Orduan zer egin dezakegu hau geldiarazteko? Geure etxeetan birziklatzea ondo dago, ekologikoagoak bilakatu gaitezke baina hori ez da nahikoa. 

Orain dela urte ekonomia-sistema berri baten kontzeptua sortu zen, ekonomia zirkularra. Sistema honek lehengaiak askoz ere modu efizienteagoan erabiltzeko proposamenak egiten ditu. Lehengai gutxiago erabilita produktu hobeak egiteko asmoarekin. Produktu horiek apurtzean berrerabiltzeko eta produktu berrian bilakatzeko ideia da, beraz, zirkulu formako produkzio bat emango litzateke. 

Kontzeptu hau hobeto ulertzeko naturan erreparatu dezakegu, animalia batek belarra jaten du, elikatzen da eta gero hil egiten da, bere gorputza deskonposatu egiten da eta landareentzat ongarri bezala balio du. Gero hortik beste landare bat jaiotzen da eta geroago animalia batek landarea jaten du. Azkenean elikadura-katea ziklo bat da. Ekonomian kontzeptu berdina aplikatzen badugu ekonomia zirkularra dugu.

Orain goazen telefonoekin: telefono bat apurtzen denean oso garestia ateratzen da konpontzea, eta jende gehienak berria erosten du. Horrek diru gehiago gastatzea suposatzen dio enpresari, materialak erosi eta telefonoa produzitu behar duelako, eta baita ere erosleari, telefonoa erosi behar duelako. Baina pentsatu dezagun telefonoak konpontzeak askoz ere gutxiago balio duela, horrela ez zenuke dirurik gastatu beharko telefono berri bat erosten eta enpresak ere diru gehiago aurreztuko luke. Baita ere enpresek telefono berriak ateratzeari utziko baliete eta dugun telefonoa "aktualizatuko" balute, denok diru asko gordeko genuke geuretzat. Baita ere telefono berri horiek birziklatutako materialez eginda baleude eta behin konponduezinak bilakatzean telefono berriak egiteko erabiliko balira, ez zen diru mordoa aurreztuko, baita ere Co2 isuriak %70 batean jaitsiko lirateke. 

Ideia honek oso idealista ematen badu ere jadanik enpresa batzuk hasi dira sistema hau erabiltzen produkziorako eta Europar batasuna ideia hau aurrera eramateko lanean dabil. Agian, etorkizun batean ekonomia-sistema hau estandarra izatea lortu daiteke.

Nire ustez benetan interesgarria da sistema hau eta asko gustatuko litzaidake martxan ikustea. Baina aldi berean zaila ikusten dut enpresa handiek aldaketa hau egitea, izan ere, haien sistema oso lineala da, baina agian ustekabean ekonomia zirkularra ondo hartzen dute, ez dago jakiterik.

Hemendik atera dut informazioa eta ideiaren kontzeptua, gehiena YouTubeko bideotik:

HTTP://ECONOMIACIRCULAR.ORG/WP/?PAGE_ID=62

HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=LC4-2CVKXP0&T=29S

HTTPS://ELPAIS.COM/ECONOMIA/2016/07/11/ACTUALIDAD/1468245829_505496.HTML

Merkatu Beltza

Merkatu beltza legez kanpoko ondasunen, produktuen eta zerbitzuen salerosketa da, gaien prezioak edo saldu beharreko kopuruak estatuak adostuta daudenean. Drogak eta su-armak saltzeari ere merkatu beltza deitzen zaio. Esaten denez, mundu osoan 1800milioi lan-postu bermatu ditu merkatu mota honek.

Estatuak produktu bati prezio altuegia jartzean gertatu daiteke: altuegia denez erosleak ez du erosi nahiko, beraz, merkatu beltzekoek prezioa jaisten diote produktuari eta horrela merkatu normalean baino etekin gehiago aterako du, badakielako erosleak produktu hori erosiko duela.

Merkatu beltza azaltzearen arrazoi handienetako batzuk krisia eta gerra dira. Normalean estatuak enpresengan jarri behar du kontrolik zorrotzena eta horregatik, enpresa batzuk prest egongo lirateke merkatu beltzera pasatzeko, behintzat zerbait salduko luketelako eta bizirauteko adina diru edukiko luketela dakitelako.

Esaterako 2. Mundu Gerran merkatu beltza azaldu zen. Gerrarako armak, garraioak eta guztia egiteko behar zuten materialalaren erabilpena asko handitu zen. Eta berdina gertatu zen lehergailuak egiteko behar ziren prduktu kimikoekin. Eskulana inoiz baino gehiago behar zen eta umeak, emakumeak eta adinekoak jarri zituzten lanean, imajinaezineko lanorduak egiten. Gizartea elikagai faltan zegoen eta momentu horretan sartu zen merkatu beltza.

Alemanian, elikagaien prezioa ikaragarri igotzen hasi zen 1921etik aurrera. Asteko 6 aldiz igotzen ziren. Hau da, egun batean ogiak "marco"(Alemaniako txanpona, 1marco=0,51€) bat balio bazuen hurrengo astean 6 marco eta horrela astero. 1923.urtearen erdialderako elikagaien prezioak 100aldiz handiagoak ziren eta urte horretako azarorako 1milioi eta 10milioi artean. Honen ondorioz, horrenbeste diru ezzuen jendea merkatu beltzean erosten hasi zen eta horrela biziraun zuten Hjalmar Horace Greeley Schachtek herrialdea egoera larri honetatik atera zuen arte bere ekonomia politikekin.

Hala eta ere, gaur egun merkatu beltza ere badago gerrarik ez dagoen herrialdeetan, kontrabando bidez drogak, alkohola eta tabakoa beste herrialde batzuetara mugitzeko, izan ere, herrialde batzuetan hauen prezioak oso altuak dira.

Hau guztia esanda ondorioztatu  dezakegu, gerra bat ematen bada seguruenik merkatu beltza sortuko dela.

Iturriak:
http://www.exordio.com/1939-1945/paises/economia1GER.html
http://economipedia.com/historia/la-economia-campo-batalla-la-segunda-guerra-mundial.html
http://www.claseshistoria.com/2guerramundial/caracteristicas-economiaguerra.html
https://eu.wikipedia.org/wiki/Merkatu_beltz

FED

Estatu  Batuetako erreserba Federalak (FED)  beste urrats bat eman du  interes tipo-en igoeran. Puntu laurdenaren igoera proposatu du, beraz interesak  1,25% ta 1,5% tartean uzten ditu.

Aurtengo hirugarren igoera da eta bostgarrena, Fed-en burua - Janet Yellen - erabaki zuenetik 2015ko Abenduan, diru-politika gogortzen hastea.

Erreserba Federalak erabaki hau artu du lan merkatuaren sendotasunean  sostengatuta, ehuneko 4,1 langabeziko tasari aurre egiten, azken hamazazpi urtetako txikiena, eta jarraitutako herriaren ekonomia hazkundean. PIB % 3 igo zen azkeneko hiruhilekoan.

Ordea, Yellen-en taldeak ez du inflazioaren geldialdia kontuan hartu, oraindik FED-a jarraitzen duen % 2 aren helburutik urrun aurkitzen dena. Honek eragin zuen, tipo igoera erabakia Charles Evans eta Neel Kashkari gobernadorearen  aurkako botoa izan zezala. Azken hauek, inflazioak igoeraren seinale argiak eman ditzala arte itxarotearen aldekoak.

Dena dela, FED ek 2018an inflazioa %1,9 ra igoko duela mantentzen du, eta % 2 ra 2019 an. Tipo igoerari buruz proiekzioak mantentzen dira ere, aurrez ikusitako hiru gehikuntzarekin  hurrengo urterako.

Ordea FED ek, langabeziako aurreikuspenak hobetu ditu: horrela langabezia %3,9 raino jaitsiko litzake urrengo urtean eta 2019-n zehar.

Era berean,  ekonomia hazkundeak aurrez ikusita baino gehiago bizkortzen bada, Fed-a behartuta ikus liteke datorren urtean lau aldiz interes tasak igotzera.

Obsoleszentzia programatua

Obsoeszentzia programatua

Obsoleszentzia programatua metodo bat da enpresa batzuek erabiltzen dutena salmentak igotzeko. Enpresak ekoitzitako produktuak denbora bat izango du erabilezin bihurtu arte. Kasu honetan enpresak berak ezarriko dio data hori produktuak hauskorragoak edo material okerragoekin eginez. Horrela, ezarritako epea pasatzean erabilezin geratuko da produktua eta erosleak beste produktu berri bat erosi beharko du. Enpresek hori egitean ez dituzte eroslearen beharrak ezta naturan izango dituen ondorioak kontuan hartuko beraien aberastasuna silikizango dute buruan.

Obsoleszentzia programatua jasan zuen lehen produktua goritasunezko bonbila izan zen. Edisonek 1500 ordu irauten zituen bonbila asmatu zuen. Arrakasta handia izan zuen eta enpresa asko hasi ziren bonbila horiek ekoizten. Hasieran lortu nahi zena bonbilek ahalik eta gehien irautea zen, baina enpresaburu batzuk bildu eta Phoebus Kartela eratu zuten. Adostu zuten bonbilek ezin zutela 1000 ordu baina gehiago iraun eta zigortu egiten zuten muga hori gainditzen zuen enpresa.

Beste adibide garbi bat 1938 DuPontek sortzen zituen nailonezko mediak ziren. Ain material ona zen non jendeak behin erostean ez zuen beharrik izaten luzerako mediak berriz erosteko ez baitziren hausten. Hori dela eta, enpresak bere burua behartuta ikusi zuen mediak kalitate txarragokoak egiteko eta horrrela bere irabaziak berreskuratzeko.

iPodek ere obsoleszentzia programatuta zuten eta bateria 18 hilabete irauteko soilik zegoen prestatuta. Bi eroslek bideo bat egin zuten jendeari hori ulertarazteko eta bideo horrek erreperkusio handia izan zuen.

Nire iritziz, ez dago ondo metodo hau erabiltzea ez baitira eroslearen eskubidieak errespetatzen.

https://es.wikipedia.org/wiki/Obsolescencia_programada#Historia